उक्त सम्पादकीयमा भारतले चीनमाथि प्रयोग गर्ने गरेको दलाईलामा कार्डले चीनलाई कुनै फरक नगर्ने अब त्यो कार्ड पुरानो पनि भईसकेको उल्लेख गरेको छ । नयाँ दिल्लीले सिक्किम र अन्य छिमेकी राष्ट्रमाथि भारतले दमनकारी नीति अक्तियार गरको भन्दै चिनले यदि सिक्किम छुट्टिन चाहेमा खुल्ला हृदयले सहयोग गर्ने पनि बताएको छ । सम्पादकीयमा भारत आफ्नो औपनिवेशिक नीति लिएर हिँडेको भन्दै भुटानलाई पनि सिक्किमीकरण गर्ने प्रयासमा भारत रहेको आरोप समेत लगाएको छ । भारतले दबाब बढाएपछि अहिले भुटान आफ्नो कूटनीतिक रुपमा कमजोर स्थिती प्रदर्शन गर्न थालेको बताउँदै यस्तो स्थितीले भारतलाई फाईदा नहुने चेतावनी पनि दिएको छ । अहिले भुटानको सम्पूर्ण विदेश नीति तथा अन्य आन्तरिक योजना समेत भारतले नै बनाइदिने गरेको छ । सम्पादकीयमा भनिएको अनुसार, ‘भारतको कडा दबाबका र हस्तक्षेपले भुटानको अहिले चीन लगायतका अन्य मुलुक र यूएनका सदस्य रास्ट्रहरुसँग पनि राम्रो सम्बन्ध स्थापित गर्न नसकेको र भारतकै इसारामा चल्नु पर्ने बाध्यतामा रहेको छ ।’
भारतका यस्तै अनावश्यक दबाबका करण भुटानको कूटनीतिक, बैचारिक आधिपत्यमाथि नै हस्तक्षेप गरेको छ । जसले भुटानको आफ्नो कूटनीतिक सम्बन्ध अन्य देशहरुसँग धरापमा परेकोको उल्लेख छ । नेपालको नाम प्रयोग नगरी उक्त सम्पादकीयमा भारतले साना हिमालयन मुलुकहरुमाथि अनावश्यक दबाब दिएर आफ्नो प्रभाव बढाउन खोजेको पनि आरोप छ । पहिले भारतले सिक्किमसँग पनि यस्तै प्रतिरोधी नीति देखाएको थियो । जसरी सन् १९७५ मा आफ्नो प्रभावमा रहेको सिक्किका राजालाई ल्याउनको लागि पुराना राजालाई भारतले अपधस्त गर्यो । त्यसपछि संसद्मा आफ्नो प्रभाव जमाएर संसद्बाट जनमत संग्रहमा जाने निर्णय गराई सिक्किम आफ्नो मुलुकमा निहीत गराउन भारत सफल भयो । अहिले त्यस्तै दूराशय भारतको अहिले भुटानमा पनि देखिएको छ । सम्पादकीयमा उल्लेख छ । स्वतन्त्रता पाएपछि पनि भारतले साना हिमालय मुलुकलाई ब्रिटिसहरुले देखाएजस्तो औपनिवेशिक नीति अवलम्बन गर्दै आईरहेको भन्दै उक्त सम्पादकीयमा भारतको क्षेत्रीय आधिपत्य नीति अहिले बोर्डरमा देख्न सकिने बताएको छ ।
सम्पदकिय यो पनि भनिएको छ, ‘विश्वले देखि र जानिरहेको छ नयाँदिल्लीले साना हिमालयका मुलुकहरुमाथि कस्तो र कति असमान व्यबहार र थिचोमिचो गरिरहेको छ भन्ने कुरा । र अब यो पनि जान्नुपर्ने भएको छ कि भुटान अहिले किन धर्मसंकटमा परिरहेको छ । ऊ किन सधैं भारतको गुलाम बनेर बस्न चाहिरहेको छ । चीनले चाहेको खण्डमा भुटानको सम्प्रभुता भुटानलाई स्वतन्त्र रुपमा फिर्ता दिन सक्छ । अनि भुटान र भारतबीच भएको असमान सबै सन्धि खारेज गर्न सक्छ । तर त्यसको लागि भुटानले पनि चाहनुपर्यो ।’
भारतले साना छिमेकी देशलाई आफ्नो रवाफ देखाउँन पनि यसो नगर्ने चीनको बिझाई छ। स्मरण रहोस सिक्किमका अहिले दार्जिलिंगमा जारी आन्दोलनका कारण बङ्गालको नाकाबन्दी र भारत चीनको अहिले जारी सिमा विवादको चेपुवामा परेको छ । अहिले सिक्किममा न चिनबाट केहि समान ल्याउन सक्ने अवस्थामा छ न त भारतबाटै।
No comments:
Post a Comment